នៅក្នុងពិភពលោកដ៏មមាញឹក និងមានការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័សនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យើងតែងតែស្វែងរកវិធីសាស្រ្តថ្មីៗដើម្បីកែលម្អជីវិតរបស់យើង។ ចុះប្រសិនបើយើងក្រឡេកទៅមើលប្រាជ្ញាតាំងពីបុរាណវិញ? ទស្សនវិជ្ជាចិនដែលមានអាយុកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំ ផ្តល់នូវមេរៀនដ៏មានតម្លៃដែលអាចយកមកអនុវត្តក្នុងជីវិតសម័យទំនើបបាន។ អត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញពីរបៀបដែលទស្សនវិជ្ជាធំៗបីគឺ លទ្ធិខុងជឺ (儒家 [Rújiā]), លទ្ធិតៅ (道教 [Dàojiào]), និងលទ្ធិច្បាប់និយម (法家 [Fǎjiā]) អាចជួយអ្នកឱ្យរស់នៅក្នុងជីវិតមួយដែលមានតុល្យភាព អត្ថន័យ និងប្រសិទ្ធភាពជាងមុន។

១. លទ្ធិខុងជឺ (儒家 [Rújiā]): កសាងទំនាក់ទំនង និងសង្គមរឹងមាំ

លទ្ធិខុងជឺផ្តោតសំខាន់លើសីលធម៌ ទំនាក់ទំនងរវាងមនុស្ស និងការកសាងសង្គមមួយប្រកបដោយភាពចុះសម្រុងគ្នា។ សម្រាប់ជីវិតសម័យទំនើប យើងអាចរៀនសូត្រពីគោលការណ៍សំខាន់ៗដូចខាងក្រោម៖

• មេត្តាធម៌ (仁 [rén]): នេះគឺជាគំនិតស្នូលនៃលទ្ធិខុងជឺ ដែលមានន័យថា សេចក្តីសប្បុរស មេត្តាករុណា និងការយល់ចិត្តអ្នកដទៃ។ នៅក្នុងពិភពលោកដែលពោរពេញដោយការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាតាមរយៈបច្ចេកវិទ្យា ការអនុវត្ត “仁” (rén) អាចជួយយើងកសាងទំនាក់ទំនងកាន់តែស៊ីជម្រៅ និងពិតប្រាកដជាមួយគ្រួសារ មិត្តភក្តិ និងសហគមន៍របស់យើង។ វាជាការរំលឹកឱ្យយើងប្រព្រឹត្តចំពោះអ្នកដទៃតាមរបៀបដែលយើងចង់ឱ្យគេប្រព្រឹត្តចំពោះយើងវិញ។
• កិច្ចប្រតិបត្តិ (礼 [lǐ]): ពាក្យនេះសំដៅលើ ពិធី សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម និងការគោរព។ នៅក្នុងបរិបទទំនើប “礼” (lǐ) អាចត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការមានសុជីវធម៌ល្អ ការគោរពច្បាប់ទម្លាប់ និងការមានវិជ្ជាជីវៈក្នុងការងារ។ ការអនុវត្តគោលការណ៍នេះអាចនាំមកនូវសណ្តាប់ធ្នាប់ និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង មិនថានៅកន្លែងធ្វើការ ឬនៅក្នុងសង្គមទូទៅនោះទេ។
• កតញ្ញុតាធម៌ (孝 [xiào]): នេះគឺសំដៅលើការគោរព និងការមើលថែឪពុកម្តាយ និងមនុស្សចាស់។ នៅក្នុងសង្គមដែលផ្តោតលើភាពជាបុគ្គលនិយម “孝” (xiào) រំលឹកយើងពីសារៈសំខាន់នៃចំណងគ្រួសារ និងការដឹងគុណចំពោះអ្នកមានគុណ ដែលជាឫសគល់នៃស្ថិរភាពផ្លូវចិត្ត និងសង្គម។

២. លទ្ធិតៅ (道教 [Dàojiào]): ស្វែងរកតុល្យភាព និងភាពសុខសាន្ត

លទ្ធិតៅផ្តល់នូវទស្សនវិស័យមួយដែលខុសគ្នា ដោយផ្តោតលើការរស់នៅប្រកបដោយភាពសុខដុមជាមួយធម្មជាតិ និងលំហូរនៃជីវិត។

• តៅ (道 [Dào]): មានន័យថា “មាគ៌ា” ឬ “ផ្លូវ”។ វាជាកម្លាំងធម្មជាតិដែលគ្រប់គ្រងអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាឡ។ ការរៀនសូត្រអំពី “道” (Dào) គឺការទទួលស្គាល់ថាមានរឿងជាច្រើនដែលយើងមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន ហើយពេលខ្លះ ដំណោះស្រាយដ៏ល្អបំផុតគឺត្រូវបណ្តោយឱ្យអ្វីៗប្រព្រឹត្តទៅតាមធម្មជាតិរបស់វា។
• អំពើអកម្ម (无为 [wú wéi]): នេះមិនមែនមានន័យថាភាពខ្ជិលច្រអូសនោះទេ ប៉ុន្តែជា “សកម្មភាពដែលមិនប្រើកម្លាំង” ឬ “ការធ្វើសកម្មភាពដោយមិនប្រឆាំងនឹងលំហូរធម្មជាតិ”។ នៅក្នុងជីវិតដែលពោរពេញដោយសម្ពាធ ការអនុវត្ត “无为” (wú wéi) អាចជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹង និងការថប់បារម្ភ។ វាបង្រៀនយើងអោយឈប់ព្យាយាមបញ្ជាគ្រប់រឿង ហើយទុកចិត្តលើដំណើរការនៃជីវិត ដែលអាចនាំទៅរកប្រសិទ្ធភាព និងភាពសុខសាន្តក្នុងចិត្តកាន់តែខ្លាំង។
• ភាពសាមញ្ញ (朴 [pǔ]): លទ្ធិតៅលើកទឹកចិត្តឱ្យរស់នៅក្នុងជីវិតសាមញ្ញ និងមិនស្មុគស្មាញ។ ក្នុងយុគសម័យនៃ消費(Xiāofèi) និយម (consumerism) គោលការណ៍នេះស្រដៀងទៅនឹងចលនាមីនីម៉ាលីស (minimalism) ដោយបង្រៀនយើងឱ្យស្វែងរកសុភមង្គលក្នុងរឿងដែលមិនមែនជាវត្ថុនិយម គឺសាមញ្ញៗ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពច្របូកច្របល់ក្នុងជីវិតរបស់យើង។

៣. លទ្ធិច្បាប់និយម (法家 [Fǎjiā]): បង្កើតវិន័យ និងសម្រេចគោលដៅ

ទោះបីជាលទ្ធិច្បាប់និយមត្រូវបានគេស្គាល់ថាមានលក្ខណៈតឹងរ៉ឹងក្នុងបរិបទនយោបាយក៏ដោយ គោលការណ៍របស់វាអាចត្រូវបានយកមកអនុវត្តលើការអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង និងការសម្រេចគោលដៅផ្ទាល់ខ្លួនបានយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។

• ច្បាប់ (法 [fǎ]): សំដៅលើច្បាប់ ឬបទដ្ឋានច្បាស់លាស់។ សម្រាប់បុគ្គលម្នាក់ៗ “法” (fǎ) អាចត្រូវបានបកស្រាយថាជាការកំណត់គោលដៅផ្ទាល់ខ្លួន និងច្បាប់សម្រាប់ខ្លួនឯងដែលច្បាស់លាស់។ ការមានវិន័យ និងគោលការណ៍ផ្ទាល់ខ្លួន គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំដើម្បីសម្រេចបាននូវអ្វីដែលអ្នកចង់បានក្នុងជីវិត។
• វិធីសាស្ត្រ (术 [shù]): សំដៅលើមធ្យោបាយ ឬយុទ្ធសាស្ត្រ។ បន្ទាប់ពីកំណត់គោលដៅ (ច្បាប់) រួចហើយ អ្នកត្រូវមាន “术” (shù) ឬផែនការសកម្មភាពជាក់លាក់មួយដើម្បីសម្រេចគោលដៅនោះ។ វាបង្រៀនយើងពីសារៈសំខាន់នៃការធ្វើផែនការជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងការអនុវត្តយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីបង្វែរក្តីស្រមៃឱ្យក្លាយជាការពិត។

សេចក្តីសន្និដ្ឋាន

ទស្សនវិជ្ជាចិនបុរាណទាំងបីនេះ ថ្វីត្បិតតែមានភាពខុសគ្នាក៏ដោយ តែវាផ្តល់នូវឧបករណ៍ដ៏មានអានុភាពសម្រាប់ជីវិតសម័យទំនើប។ លទ្ធិខុងជឺបង្រៀនយើងពីរបៀបកសាងទំនាក់ទំនងល្អ, លទ្ធិតៅបង្ហាញផ្លូវទៅកាន់ភាពសុខសាន្តក្នុងចិត្ត, ហើយលទ្ធិច្បាប់និយមផ្តល់នូវក្របខ័ណ្ឌសម្រាប់វិន័យ និងការសម្រេចគោលដៅ។ ដោយការលាយបញ្ចូលគ្នានូវប្រាជ្ញាទាំងនេះ គឺយើងអាចបង្កើតទស្សនវិជ្ជាផ្ទាល់ខ្លួនមួយ ដែលជួយឱ្យយើងរស់នៅក្នុងជីវិតមួយដែលមានតុល្យភាព អត្ថន័យ និងជោគជ័យជាងមុន។

តើគោលការណ៍ទស្សនវិជ្ជាមួយណាដែលអ្នកចាប់អារម្មណ៍ជាងគេ? តើអ្នកនឹងចាប់ផ្តើមអនុវត្តវានៅក្នុងជីវិតរបស់អ្នកដោយរបៀបណា? 

សិក្សាពាក្យ៖

1. 儒家 (Rújiā) – លទ្ធិខុងជឺ
2. 道教 (Dàojiào) – លទ្ធិតៅ
3. 法家 (Fǎjiā) – លទ្ធិច្បាប់និយម
4. 仁 (rén) – មេត្តាធម៌
5. 礼 (lǐ) – កិច្ចប្រតិបត្តិ
6. 孝 (xiào) – កតញ្ញុតាធម៌
7. 道 (Dào) – តៅ (មាគ៌ា)
8. 无为 (wú wéi) – អំពើអកម្ម
9. 朴 (pǔ) – ភាពសាមញ្ញ
10. 法 (fǎ) – ច្បាប់
11. 术 (shù) – វិធីសាស្ត្រ

    
    ដោយក្តីស្រលាញ់ រាប់អាន
    លោកគ្រូនី វាសនា